‘NEE’ zeggen? De beste manier is ‘Ja’ zeggen…..
Wanneer jij JA zegt tegen jouw eigen behoeften, heb je al NEE gezegd en jouw grens gesteld. Wie JA zegt tegen een kopje koffie heeft al automatisch NEE gezegd tegen een kopje thee. Wie JA zegt tegen zijn behoefte aan rust, zegt NEE tegen een aantal andere drukke activiteiten. Grenzen aangeven en NEE zeggen kun je leren in drie stappen.
Grenzen aangeven en ‘Nee’ zeggen
Is grenzen leren aangeven hetzelfde als ‘Nee’ leren zeggen? Nee, het houdt meer in. Grenzen leren aangeven begint met het omgaan van jouw eigen grenzen, het aanvoelen, omgaan en respecteren van andermans grenzen én het voorkomen dat anderen over jouw grenzen heen gaan. Grenzen leren aangeven en NEE zeggen is dus niet altijd hetzelfde.
Wat is een grens?
In relaties heb je altijd met grenzen te maken. Het gaat tussen jou en de ander oftewel: tussen jou en jouw ouders, tussen jou en jouw partner of tussen jou en jouw collega’s. Een grens is een afperking, een afbakening wat van jou is en wat van de ander is.
Uiteraard heb je ook een eigen grens. Zet eens een denkbeeldige afscheidingslijn tussen wat je wel en niet kunt, een grens heb je qua mogelijkheden en wat je aankan, tussen wat je wel wilt en wat niet.
Nee zeggen moeilijk? Dit is het gedrag wat erbij hoort!
Herken je jezelf in onderstaande kenmerken? Wanneer je het lastig vindt om NEE te zeggen:
- Ga je (te) snel in op hulpvragen die gesteld worden en zelfs op hulpvragen die niet gesteld worden, waardoor je aan jouw eigen werk/taken/behoefte minder toe komt.
- Zeg je ja tegen zaken waar je er later spijt van hebt
- Doe je soms dingen die je liever niet doet
- Trek je werk of taken naar je toe die niet bij je horen
- Ben je te meegaand en waai je snel met alle winden mee
- Voel je je snel verantwoordelijk en denk je regelmatig ‘dan doe ik het wel weer’
- Heb je een hoog verantwoordelijkheidsgevoel en arbeidsethos
- Voel je je snel over-betrokken
- Ben je vaak over-zorgzaam
Waarom doe je het?
Waarom vind je het zo lastig om je eigen grens aan te geven?
- Je voelt je grenzen niet en je gaat er zelfs aan voorbij
- Je wilt niemand pijn doen of teleurstellen
- Je wilt niemand voor het hoofd stoten
- Je bent bang voor gedoe en conflicten
- Het is een gewoonte geworden
- Je wilt iedereen te vriend houden
- Je bent te weinig assertief (komt niet (niet goed) voor jezelf op)
- Je wilt het ieder naar de zin maken
- Je wilt graag aardig en leuk gevonden worden
- Je staat altijd klaar voor een ander
- Je begrijpt de ander ook wel weer, maar eigenlijk ben je te begripvol of te inlevend
Grenzen, die voel je!
Ook al weet je nog zoveel van grenzen af, dan kan het nog gebeuren dat je aan jouw grenzen voorbijgaat. Grenzen ervaren heeft weinig te maken met kennis of verstand. Je voelt dat je het te warm hebt of benauwd. Je voelt wanneer je het te koud hebt of je voelt je verkleumd. Je proeft of je het eten lekker vindt of niet! Je voelt en ervaart wanneer je moe bent of juist fit. Kortom: grenzen voel je! Er ligt dus een relatie tussen grenzen en jouw gevoelens.
Overmatig vervullen van jouw behoeften betekent vaak dat je grenzen van een ander over gaat, omdat je dan teveel doet wat je zelf wilt zonder daarbij rekening te houden met de ander.
Te weinig vervullen van jouw eigen behoeften betekent dat je anderen over jouw grens heen laat gaan.
Gevoelens hebben een functie, ze geven jou een signaal. Ben je boos, bedroefd, verdrietig, bang of angstig, dan zegt dit iets over jouw grens. Dat iemand over jouw grens is gegaan en te weinig rekening met jou heeft gehouden. Ben je blij of tevreden, dan worden jouw grenzen meestal gerespecteerd.
Gevolgen van te weinig ‘NEE’ zeggen kunnen zijn:
- Het gaat ten koste van jezelf
- Je voelt je leeggezogen, uitgeput, afgemat en futloos
- Het gaat ten koste van jouw zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfrespect
- Je cijfert jezelf teveel weg, doordat je te weinig oog hebt voor jouw eigen behoeften
- Jouw eigenwaarde daalt en je houdt er een negatief gevoel aan over
- Het staat de relatie met de ander in de weg, je wordt minder gelijkwaardig aan elkaar
- Anderen maken er misbruik van
Op een positieve manier ‘Nee’ zeggen levert jou meer op
Angst voor afwijzing, angst om de andere teleur te stellen en behoefte aan waardering zorgen ervoor dat je het lastig vind om ‘Nee’ te zeggen.
Het gaat er allereerst om dat jij jouw grenzen ervaart en dat je leert luisteren naar jouw eigen behoeften, gevoelens en grenzen. Daarna ga je dit op een positieve manier communiceren naar anderen.
Voorbeelden
- ‘Kan ik morgenmiddag even bij je langskomen?’
Negatieve reactie: NEE, dan heb ik geen tijd!
Positieve reactie: Zou het een weekje later kunnen? Dan heb ik wat meer ruimte in mijn agenda.
- ‘Lukt het jou om deze brief voor 15.00 uur te versturen?’
Negatieve reactie: NEE, ik heb het hartstikke druk en jij bent niet de enige.
Positieve reactie: Is het heel belangrijk dat dit voor 15.00 uur gebeurt? Ik kan het niet beloven, maar ik ga kijken wat ik voor je kan doen.
- ‘Volgende week is de deadline!
Negatieve reactie: Ja, dat weet ik maar er kwam van alles tussendoor en als ik het project volgende week moet opleveren kan er van alles fout zijn.
Positieve reactie: Wat vind jij belangrijker? Een kwalitatief goed afgeleverd product en dan de deadline een week verlengen of dat we de deadline halen met tal van kansen op fouten.
‘NEE’ zeggen? De beste manier is ‘Ja’ zeggen
Wanneer jij JA zegt tegen jouw eigen behoeften, heb je al NEE gezegd en jouw grens gesteld. Wie JA zegt tegen een kopje koffie heeft al automatisch NEE gezegd tegen een kopje thee. Wie JA zegt tegen een fijne wandeling op zaterdagmiddag in de natuur heeft NEE gezegd tegen een middag winkelen in de stad. JA zeggen betekent: invullen, plannen en zeggen wat je wilt (en niet wat je niet wilt of niet meer wilt). Wie JA zegt tegen zijn behoefte aan rust, zegt NEE tegen een aantal andere drukke activiteiten.
Het vraagt dus een beetje vooruitdenken, vooruit kijken en plannen, de zaken niet op zijn beloop laten en niet afwachten tot het laatste moment.
Wie JA zegt tegen een gezond leven: ontspanning, rust, beweging en werk(plezier) heeft NEE gezegd tegen uitputting en burnout.
Dus krijg eerst oog voor jouw eigen behoeften. Neem jouw gevoelens serieus en sta ze toe dat je ze hebt. Beslis wat je met dit gevoel wilt en aan welke behoefte niet wordt voldaan. Geef daarna jouw grens aan met een positieve reactie.
Is dat te leren?
Ja zeggen tegen jouw behoeften is te leren. Luisteren naar jouw eigen gevoelens is te leren. Sterker nog: een kind van drie jaar kan het! Grenzen aangeven kun je dus ook leren! Ongeacht jouw functie, opleidingsniveau, intellectueel niveau, achtergrond enz. Omgaan met grenzen bestaat uit drie aspecten:
Leer jouw eigen grens bewaken
Niet alleen anderen kunnen over jouw grenzen heen gaan. Je kunt ook zelf over je grenzen heen gaan. Misschien herken je iets uit onderstaande voorbeelden:
- Je bent moe en toch vind je dat je het klusje in de tuin moet afmaken
- Je moet naar de wc, maar je stelt het steeds uit
- Je hebt dorst, maar je pakt geen drinken en je gaat maar door
- Je neemt geen tijd voor jezelf
- Je voelt je verdrietig maar je praat er met niemand over
- Je neemt geen tijd om even afstand van dingen te nemen en gaat maar door en door
De grens van anderen respecteren
Jouw gedrag kan er ook voor zorgen dat je over de grens van de ander heen gaat. Dat gebeurt op een niet zo fijne manier als je te sturend, dominant, bazig, te direct of te confronterend bent.
Je gaat over de grens van de ander door:
- De gevoelens van de ander niet serieus te nemen of te bagatelliseren
- De andere niet te horen of serieus te nemen
- Voorbij te gaan aan de behoefte van de ander
- De ander zijn leven te willen invullen
- De ander keuzes voor te schrijven
- De ander het recht te ontnemen om keuzes te maken op basis van zijn/haar behoeften
- De ander het recht te ontnemen om de eigen verantwoordelijkheid voor zijn/haar leven in te vullen
Jouw grens aangeven: drie-stappenmodel
Jouw houding en gedrag kan ervoor zorgen dat anderen teveel ruimte krijgen, te weinig rekening met je houden of over je heen lopen. Daardoor kan iemand zelf misbruik maken van jouw goedheid. Doe het drie-stappen model, zoals in de afbeelding hierboven en geef jouw grens op een positieve manier aan.
Kun je niets aan de situatie veranderen?
Laat het dan los. Dat is ook een vorm van grenzen stellen. Daarbij kun je denken aan afstand van de situatie nemen, de relatie laten verwateren of beëindigen, de situatie aanvaarden of accepteren, jezelf overgeven aan de situatie en vertrouwen op een goede uitkomst, relativeren of jezelf ontzien.
Wat levert het me op?
Je laat anderen duidelijk weten wat wel en niet mogelijk is waardoor je jezelf niet steeds overvraagt en overbelast. Je houdt meer tijd over voor belangrijke zaken en voor ontspanning waardoor je de dingen kunt doen die voor jou en jouw gezondheid belangrijk zijn. Als jij leert om jouw grenzen aan te geven en daarin duidelijk te zijn (op een positieve manier) kan het je het volgende opleveren:
- Je lichaam wordt niet continue overbelast
- Anderen weten wat ze kunnen verwachten van jou
- Je ervaart minder stress
- Betere focus en productiviteit
- Het vergroot je zelfvertrouwen
- Je kunt doen wat écht belangrijk voor jou is
- Je zorgt beter voor jezelf
- Het maakt je sterker als persoon
- Mensen waarderen het veel meer als je wél bewust JA zegt
Het wordt steeds makkelijker
Hoewel grenzen aangeven in het begin best wel een dingetje is, wordt het steeds makkelijker naar mate je het meer doet. Door gewoon te doen zul je gaan ervaren dat het je rust geeft, meer ruimte en minder stress. Daarnaast is het iets wat je moet leren en waar je in het begin wellicht nog weerstand voelt, ook dit zal steeds minder worden.
Hoe vaker jij je grenzen aangeeft en ‘nee’ zegt tegen een ander, hoe makkelijker het wordt. Het belangrijkste is dat je het gaat dóén. Want na een paar keer zul je ervaren dat het toch wel heel erg fijn is om niet continu over je grenzen te gaan, wat het uiteraard ook makkelijker maakt om dit door te zetten.
En handig om te onthouden: Je houdt nooit iedereen tevreden, dus doe altijd dat wat voor jou het beste is. Zo zit jij goed in je vel, heb je meer (werk)plezier, meer focus en ben je productiever.
Perex
Voor Gezonder Werken
